Jak działa split payment?

Mechanizm podzielonej płatności (MPP), znany również jako split payment, to innowacyjne rozwiązanie, które od kilku lat zmienia sposób rozliczania transakcji VAT w polskich firmach. Wprowadzony w 2018 roku i obowiązkowy od 2019 dla wybranych branż, system ten ma na celu ograniczenie luki podatkowej oraz zwiększenie transparentności finansowej między przedsiębiorcami. W tym artykule przybliżymy, jak działa split payment, kiedy jest stosowany oraz jakie korzyści i wyzwania niesie dla firm działających na polskim rynku.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest mechanizm podzielonej płatności i jak działa split payment
• Podstawy prawne funkcjonowania mechanizmu podzielonej płatności w Polsce
• Obowiązkowy split payment – kogo dotyczy i kiedy stosować
• Konsekwencje niestosowania obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności
• Podsumowanie

Czym jest mechanizm podzielonej płatności i jak działa split payment?

Mechanizm podzielonej płatności to rozwiązanie wprowadzone w Polsce w celu zwiększenia przejrzystości obrotu gospodarczego oraz ograniczenia nadużyć w podatku VAT. Polega ono na technicznym podziale płatności za fakturę na dwie części: kwotę netto oraz kwotę podatku VAT. Choć z perspektywy kupującego transakcja odbywa się w ramach pojedynczego przelewu bankowego, to środki trafiają na dwa różne rachunki bankowe kontrahenta: kwota netto na zwykły rachunek rozliczeniowy, a kwota VAT na specjalny rachunek VAT, który jest automatycznie zakładany przez bank. Jak działa split payment w praktyce? Splitting płatności realizowany jest za pomocą specjalnego komunikatu przelewu, w którym określone są dane faktury oraz szczegóły kwotowe. To rozwiązanie zwiększa bezpieczeństwo fiskalne, skutecznie wspiera system split payment VAT i pomaga w eliminacji karuzel podatkowych.

Głównym celem tego rozwiązania było uszczelnienie systemu podatkowego i ograniczenie wyłudzeń VAT, które często miały miejsce przy transakcjach z udziałem tzw. słupów lub fikcyjnych firm. Dzięki rozdzieleniu płatności fiskus ma większą kontrolę nad środkami należnymi z tytułu VAT, co przekłada się na stabilniejsze wpływy budżetowe.

Podstawy prawne funkcjonowania mechanizmu podzielonej płatności w Polsce

Podzielona płatność stała się istotnym elementem systemu podatkowego wraz z nowelizacjami, które weszły w życie 1 lipca 2018 roku. Początkowo stosowanie MPP było dobrowolne, jednak od 1 listopada 2019 roku, w związku z rosnącą luką podatkową w VAT oraz wytycznymi Unii Europejskiej, wprowadzono obowiązek stosowania split payment w odniesieniu do wybranych transakcji. Banki i instytucje finansowe zostały zobligowane do automatycznego zakładania kont VAT dla wszystkich przedsiębiorców posiadających rachunek rozliczeniowy.

Nowelizacje ustawy przewidują również ulgi i korzyści dla przedsiębiorców stosujących MPP, m.in. szybszy zwrot VAT i brak odpowiedzialności solidarnej. Stanowi to zachętę do dobrowolnego korzystania z mechanizmu, nawet jeśli formalnie nie ma takiego obowiązku.

Obowiązkowy split payment – kogo dotyczy i kiedy stosować

W tym miejscu omówimy, kiedy stosuje się split payment, kogo dotyczy obowiązek jego wdrożenia, i jak działa w praktyce.

Kryterium kwotowe – obowiązek stosowania MPP dla transakcji o wartości powyżej 15 000 zł brutto

Jednym z podstawowych warunków stosowania obowiązkowego split payment jest kryterium kwotowe. Aby zrozumieć, jak działa split payment w tym kontekście, warto wiedzieć, że mechanizm podzielonej płatności musi być zastosowany, jeśli wartość brutto faktury przekracza 15 000 zł i transakcja odbywa się pomiędzy dwoma podatnikami VAT (czyli w modelu B2B). Istotne jest, że dotyczy to całkowitej należności wynikającej z faktury – nie ma znaczenia, czy płatność jest realizowana jednorazowo, czy w ratach. W przypadku przekroczenia tego progu transakcja automatycznie podlega analizie pod względem spełnienia dodatkowego kryterium przedmiotowego.

Kryterium przedmiotowe – lista około 150 towarów i usług ‘wrażliwych’

Drugim elementem decydującym o obowiązkowości split payment jest kryterium przedmiotowe. Zostało ono określone w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, który zawiera około 150 pozycji towarów i usług uznawanych za “wrażliwe” z punktu widzenia ryzyka wyłudzeń VAT. Wśród nich znajdują się między innymi:

• usługi budowlane i remontowe,
• sprzęt elektroniczny (np. laptopy, smartfony, tablety),
• metale szlachetne oraz złom i stal,
• paliwa i oleje napędowe,
• części samochodowe,
• wyroby jubilerskie.

Jeśli choć jedna pozycja na fakturze dotyczy towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15, a cała faktura przekracza próg 15 000 zł brutto, wówczas całość płatności musi zostać zrealizowana z użyciem split payment. 

Konsekwencje niestosowania obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności 

Niestosowanie się do przepisów o obowiązkowym split payment może skutkować poważnymi konsekwencjami finansowymi zarówno dla nabywcy, jak i sprzedawcy. Podzielona płatność jest więc nie tylko wymogiem prawnym, ale również zabezpieczeniem przed ryzykiem finansowym. Zgodnie z ustawą o VAT, w przypadku niewykonania płatności z zastosowaniem MPP tam, gdzie jest to wymagane, nabywca może zostać obciążony dodatkowymi sankcjami:

• dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% VAT wykazanego na fakturze,
• grzywna nawet do 720 stawek dziennych, nakładana przez urząd skarbowy w ramach postępowania karno-skarbowego,
• utrata prawa do odliczenia VAT w niektórych przypadkach.

Warto również wspomnieć, że sprzedawca, który nie umieści na fakturze obowiązkowej adnotacji “mechanizm podzielonej płatności”, może również zostać ukarany grzywną. Dlatego tak istotne jest, by przedsiębiorcy wiedzieli, na czym polega mechanizm podzielonej płatności oraz kiedy mają obowiązek jego stosowania.

Podsumowanie

Mechanizm podzielonej płatności to istotny element polskiego systemu podatkowego. Aby w pełni zrozumieć, jak działa split payment, pamiętajmy, że obowiązuje on przy wybranych transakcjach i towarach. Polega na podziale płatności na kwotę netto oraz VAT, który trafia na specjalny rachunek VAT, ograniczając dysponowanie tymi środkami. Choć może stanowić wyzwanie organizacyjne, szczególnie dla mniejszych firm, zapewnia większe bezpieczeństwo transakcji oraz przyspiesza zwroty VAT, chroniąc przed sankcjami. Masz obawy, jak stosować split payment w swojej firmie? W takiej sytuacji wsparcie może zapewnić biuro rachunkowe, które pomoże w prawidłowym wdrożeniu procedur.