Koronawirus a wstępne i okresowe badania pracowników
Z uwagi na epidemię koronawirusa, wykonywanie wstępnych i okresowych badań lekarskich pracowników jest znacznie utrudnione. To z kolei rodzi wiele wątpliwości u pracodawców. Nie wiedzą, czy mogą przyjmować do pracy nowych pracowników bez badań wstępnych i dopuścić do pracy osoby, które nie mogą poddać się obowiązkowym okresowym badaniom lekarskim. Wątpliwości te pomoże rozwiać biuro rachunkowe Wrocław.
Profilaktyczne badania lekarskie w obliczu epidemii COVID-19
W związku z obecną sytuacją epidemiologiczną Ministerstwo Zdrowia 12 marca br. zawiesiło wykonywanie badań profilaktycznych pracowników (znak ZPM.6131.5.2020.MS). Następnie Główny Inspektor Pracy (GIP) w komunikacie z 16 marca 2020 r. przedstawił swoje rekomendacje w tym zakresie. Nie są to jednak powszechnie obowiązujące przepisy prawa, a jedynie zalecenia. Rząd wciąż pracuje nad projektem zmian do specustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, gdzie zamierza uregulować te kwestie.
Okresowe badania lekarskie
Główny Inspektor Pracy w swoim stanowisku z dnia 23 marca 2020 r. wskazuje, że pracodawcy są zobowiązani do wydawania swoim pracownikom skierowania na badania okresowe, zgodnie z art.229 KP. Dotyczy to pracowników, którzy obecnie świadczą pracę, ale okres ważności ich ostatniego zaświadczenia o zdolności do pracy niedługo upłynie. Pracownicy powinni wykonać te badania w placówce, z którą pracodawca ma podpisaną umowę o świadczenie usług medycyny pracy. Badania należy wykonać niezwłocznie po odwołaniu zagrożenia epidemiologicznego SARS-CoV-2, czyli stanu epidemii.
Jednocześnie GIP zalecił placówkom medycy pracy, by te zawiesiły obowiązek przeprowadzania badań okresowych do czasu odwołania zagrożenia epidemiologicznego.
Dopuszczenie do pracy
Główny Inspektor Pracy utrzymał obowiązek niedopuszczania do pracy pracowników bez orzeczenia lekarskiego, otrzymywanego przez pracownika podczas wstępnych profilaktycznych badań lekarskich. Oznacza to również, że nie można dopuścić do pracy osoby, która nie przyszła pozytywnie wstępnych badań lekarskich. Odnosi się to także do badań związanych ze zmianą stanowiska pracy.
W stanowisku GIP nie znalazły się jednak żadne wyjaśnienia odnośnie okresowych badań przeprowadzanych cyklicznie na danym stanowisku pracy oraz badań kontrolnych wykonywanych po zakończeniu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą trwającą dłużej niż 30 dni.
Traktując analogicznie sformułowane wcześniej zalecenia należy domniemywać, że również i w tych przypadkach pracownicy bez ważnego zaświadczenia nie powinni być dopuszczeni do pracy.
Projekt specustawy o badaniach kontrolnych
Kwestie związane z badaniami kontrolnymi ma rozwiązać nowelizacja specustawy z 21 marca 2020 r. Przewiduje ona zawieszenie obowiązków wynikających z art. 229 KP na czas epidemii, od 13 marca 2020 r. Zgodnie z rządowym projektem zostaną zawieszone:
- obowiązek poddawania pracowników okresowym badaniom lekarskim
- zakaz dopuszczania do pracy pracownika bez aktualnego zaświadczenia o braku przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku
- wykonywanie wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę
- obowiązek zapewnienia okresowych badań lekarskich pracownikom zatrudnionym w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających:
- po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami
- po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.
Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 60 dni od dnia odwołania przedmiotowego stanu. W przypadku braku dostępności do lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego lub kontrolnego, badanie takie może przeprowadzić inny lekarz. Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza ważne jest tylko przez 30 dni.
Sankcje za dopuszczenie do pracy bez ważnego zaświadczenia
Formalnie rzecz biorąc, na gruncie obowiązujących przepisów pracodawcy grozi wysoka kara finansowa za dopuszczenie do pracy bez ważnego zaświadczenia o zdolności do pracy. Grzywnę może nałożyć Państwowa Inspekcja Pracy. Jej wysokość może wynieść od 1.000 zł do 30.000 zł.
Do tego pracodawca powinien się liczyć z roszczeniami odszkodowawczymi ze strony pracownika. Mogą się one pojawić, gdy pracownik ulegnie wypadkowi przy pracy lub zapadnie na chorobę, gdy wykonuje prace fizyczne lub pracuje w warunkach szkodliwych.
